caderno dun rencoroso enfermo de cinefilia
Inicio > Historias > ene-agá
> ene-agá <



um

Os que seguen este blog desde os seus primeiros días teranse decatado de que nas últimas semanas producíronse algúns mínimos cambios no aspecto da lingua empregada. Mentres nos primeiros días case non saín das ríxidas fronteiras do galego ortodoxo, desde hai cousa dun mes por aquí aparecen curiosos dígrafos coma o nh ou o lh, e a densidade de palavras (perdón, quixen dizer palabras) tiradas do diccionario de portugués aumentou dun xeito apreciável. Seguen sendo moi poucas, pero máis das que antes había. Para isto último tenho unha explicación: o diccionario de portugués merqueino exactamente o 28 de abril, un día que chovía moito. Para o outro, cóntolhes agora o que segue, a ver que pensan.

A normativa de galego actualmente vixente na Galiza, coma ben saben todos os que queren saber, é cativa, limitada e estreita. Podémonos queixar de que foi construída con vocación espanholizante, e que pode parecer empenhada en afastarse deliberadamente do tronco lusófono ao cal pertence (por exemplo, ao empregar ñ e ll onde sería razoável e históricamente lexítimo empregar nh e lh), pero isto, quizá, non é o maior problema. O peor é que o galego oficial é ensinado e posto en práctica cunha nidia vocación represora, que non xera novos falantes de galego, senón que se limita a fabricar, coma moito, un número pequeno de expertos que saben tanto da normativa que non lhes queda xa capacidade para saber de máis nada. Calquera galegofalante de corazón que se tome a liberdade de colher un libro de galego para rapaces de primaria ficará desolado ao constatar que o que se lhes aprende non é tanto a falar unha lingua como a dominar normas das que xamáis farán uso (de aí que eu insista, amigo Vendell, en que non só se explican mal as ciencias!). Un rapaz de once anos acaba así aprendendo que os pronomes interrogativos só levan til en galego cando se empregan en estilo indirecto, pero non nas interrogativas en estilo directo. Caralhudo. O único que lhes falta á inmensa maioría deses rapaces é a vontade de facer preguntas, exclamacións ou calquera outra cousa nesa lingua que na xeración dos seus avós, e en circunstancias menos propicias, era falada masivamente nas vilas e nas cidades.

Seguramente nunca foi (polo menos en teoría) tan doado vivir en galego na Galiza coma agora, e, porén, as cifras cara o futuro son certamente inquietantes. Cabe preguntarse, pois, que é o que falha, e non me pidan que lhes dea unha solución infalível, porque non a tenho. O que si tenho claro é que non axuda moito o uso tiránico dunha norma que non convence a ninguén e que contén disparates aos que non recorre hoxe ningún escritor serio (as segundas formas do artigo, por exemplo). Nos nosos días hai xente adicada a corrixir, ponhendo en buen gallego textos escritos por autores que temos por clásicos, pero tamén os feitos por autores actuais. Xente que se ocupa de ponher probable alí onde algún incauto rencoroso escribiu provável. Onde a normativa debera ser ampla e xenerosa, admitindo máis dunha solución para moitos contextos lingüísticos, vólvese polo contrario ruin e cega, transformando un código vivo e rico nun mero listado de regras inútiles que servirán tan só para crear unha moi correcta e ben puntuada oración fúnebre para a lingua.

O que eu detesto da norma é, realmente, que exista unha norma. Na práctica eu non me afasto dela case nada; apenas na minha pequena provocación de optar polo nh e o lh, e pouca cousa máis. Fáltame conhecemento do idioma como para mudar a outras opcións. Cando abandoei o ñ, dubidei en que facer cos nh presentes nos determinantes tipo unha ou algunha. Achei que aí podía haber algunha pequena incoerencia, e matinei en colher o umha, algumha, que proponhen os reintegracionistas. Pero logo pensei que xa ao paso tamén podía ponher um, e bem, e tambem, e que canto máis lonxe fose nesa linha, máis problemas acabaría tendo eu pola minha profunda falta de dominio da lingua (digo ben, da lingua, no senso amplo que essa palavra deve ter). Para evitarme conflictos innecesarios, e fuxindo de buscar un caminho incómodo que me estaría obrigando a refacer a diario o imperfeito idioma do que agora disponho, optei tan só polo cambio ao ene-agá e ao ele-agá, mudanza pequena pero seguramente moi significativa. Fiquei así en terras de ninguén, nunha lingua que provocaría o espanto dos ortodoxos linha Constantino García, pero seguramente tamén dos heterodoxos do reintegracionismo e dos (máis heterodoxos aínda) partidarios da definitiva adopción do portugués como lingua propria tamén ao norte do Minho. O que é isto, pois? Que língua é essa? Isto debe ser tamén un excurso pelas margens, pero... polas marxes de que? Este blog é a desorde pura. Trapalhada con pretensións. Bagunça.

Que así sexa. Porque neste pequeno caos lingüístico no que eu vivo, cheio de gozo, parecen sentirse ben acolhidos varias ducias de leitores que por aquí pasan a diario. A maioría deles desde Galiza, seguramente, pero imaxino que hai tamén moitos que acceden desde outros lugares na España, e mesmo sei dun italiano coa capacidade e o bo gosto de mergulhar noutros idiomas. Segundo as estatísticas o segundo país do que eu recibo máis visitas é o Brasil, feito que me produce un certo orgulho e, alén diso, unha especial ledicia, confésoo. Non hai moito, o César Valente, falando de min con xenerosidade na súa Carta aberta, escribía: "dei-me conta que a língua em que ele escreve não é português, nem espanhol, nem francês, e a gente entende tudo com grande facilidade. Aí resolvi recomendar duplamente: pelo conteúdo, que levanta uma boa questão e pela delícia de ler uma língua estrangeira que parece a nossa, grafada como se fala". Naquelas terras hai xente para a cal esta bitácora supuxo o seu primeiro contacto coa lingua galega. Que este blog contribúa, aínda que dun xeito mínimo, a crear pontes virtuais entre as dúas beiras das augas grandes, faime sentir francamente ben. Do mesmo xeito, a notável prosa de Omar é para moitos un primeiro contacto co sublime sur da nosa lingua. Calquera ano destes dannos a min e ao Omar unha medalhinha xunteira, aínda que sexa de folha de lata, polo noso incansável labor de difusión cultural. Eu estou xa pensando en suxerirlhe ás comprensivas autoridades locais, que de seguro me seguen con grande atención, un irmanamento entre A Corunha e Florianópolis, con escala no sovaco dereito de cristo...

Eu gosto de que se pasen por aquí o César, e o Pedro Lemos, ou o Tarciso, como eu paso polos seus blogs, sen sensación de pisar terreos que non me sexan proprios. E gosto dos accesos desde Portugal, e gostaría de que fosen máis. E tamén das visitas que chegan dos Estados Unidos, e da Argentina, e de México, ou de tantos outros países. E faime sentir ben que me lea eledwhen, e la maga. E Akin, EMF, Borja, e Jueves Addams. E de que tamén fagan tal cousa Paula, Susana, Julio, Juan Carlos, Iván, Xosé Antón e moitos outros, conhecidos meus ou non. Así que, máis unha vez, doulhes a todos as gracias pola atención que me prestan. Muito obrigado.

Porque quizá ao final resulte que esta terra de ninguén acabe por ser terra de todos.

um mais um (dois)

O Alfredo Ferreiro segue vivo, gozando de boa saúde. Volvino ver hoxe, ao cabo de oito meses. Igual ca sempre, apenas oito meses máis velho.

2003-05-29, 08:45 | 21 comentarios

Referencias (TrackBacks)

URL de trackback de esta historia http://pawley.blogalia.com//trackbacks/8464

Comentarios

1
De: Pedro Lemos Fecha: 2003-05-29 09:15

Não sei se conheces, mas há um bom dicionário de português na internet, para rápidas consultas. Eis o link:

http://www.priberam.pt/DLPO/



2
De: Martin Pawley Fecha: 2003-05-29 11:03

Non conhecía, non.

Á hora á cal accediches ao blog só tivera tempo de ponher un parágrafo do texto. Agora que está enteiro, que pensas do que digo?



3
De: EMF Fecha: 2003-05-29 17:14

Eu estiven tentado tamén de usalo "nh" e "lh" polas grafías casteláns, pero desistín debido ó meu descoñecemento da norma para facelo... igual, co teu empuxe, animome e "que se fodan os ortógrafos!".

Deica.



4
De: Vendell Fecha: 2003-05-29 19:17

Martin, o problema é da escola en xeral. ¿Cómo pode ser que un curso de galego non empece cunha reflexión como a súa? ¿Qué preguntas teñen os que se achegan a esta lingua con vocación de a falar, escribir e disfrutar e non achan resposta nas aulas?

Este luminoso texto merece ver máis luz que as dos nosos ollos agradecidos. ¿Non terá algún amigo no periódico?



5
De: Jaitos Fecha: 2003-05-29 19:38

Gracinhas, amigo Martin,por abrir fiestras que ficaban pechadas polos ferros da ortodoxia.
Tenho que confesarlhe que, gracias a vostede, a minha teima de "ollar estrellas" no ceo vaise converter en umha actividade moito máis gratificante...
Dende hoxe poderei olhalas sen necesidade de sentir que as estou a pisar.
Síntome moito melhor entre os "olhadores de estrelhas" que entre os
"olladores de estrellas"...
Gracias de novo e noraboa polo seu liberador post...



6
De: Jueves Addams Fecha: 2003-05-29 19:58

Realmente liberador, también para mí. Seguiré provocando risas, hablando mi absurdo italo-siciliano, o mi no menos absurdo portuñol, aprendidos de oídas, y que me sirven tan bien para entenderme y leer...sin esperar a la gramática. Y seguiré leyéndole, señor Pawley. Desconocía estas sutilezas ortográficas en su bitácora, ya ve qué ignorante soy: creía que eran variantes, como las que hay entre portugués y brasileño, simplemente...



7
De: eledhwen Fecha: 2003-05-30 00:14

Eu si que estou muito obrigada pola súa referencia/deferencia.



8
De: Borja Fecha: 2003-05-30 02:12

diga vostede que si Sr.Pawley, diga que si..

Que o importante da lingua e a comunicacion de ideas e emocions, de historias e vivencias, afastemonos de limitacions e pensamentos prefabricados como as hamburguesas do "macdonal"!!!

gracinhas por estares ahi todolos dias,agasaxandonos coas suas estupendas entradas!

unha aperta!!!





9
De: Akin Fecha: 2003-05-30 02:36

Ven señor Pawley, certamente estamos en casos semelhantes, eu tamén dubido e desvarío entre o 'lh' e o 'nh', coa mesma dúbida de que conho fago con 'unha' ou 'umha' e as terminacións en 'ble' ou 'vel'. O problema é que tampouco me atrevo a ir mais alá, temo non saber a donde chego nin de donde saio (persoalmente teño que esribir (escriber?) no trabalho en galego normativo sen riscos de caer no reintegracionismo que igual me xogo o posto. Cecais por iso me facía tanta ilusión esa gramática de consenso, permitirme o 'vel' e o 'Galiza' e o 'lh' e o 'nh' sin cometer umha trasnada e ó mesmo tempo sen ter que aprender un Portugués para o que non teño tempo.

Desgraciadamente a punhetera Xunta decidiu que non había normativa de consenso.



10
De: Akin Fecha: 2003-05-30 02:45

Tenho un segundo e profundo punto de dúbida. Son un practicista da ortografía, son un partidario dun gradual cambio nas normas ortográficas do castelán no senso de deixar morrer o 'h' e o 'v' e o resto de letras que fan que a ortografía sexa unha pequena tortura para min.

Se adopto esta mesma visión utilitarista o certo e que o galego normativo-xunteiro está moito mais cerca de min que o reintegracionismo. Realmente eu digo 'unha' e non 'umha' e atopo mais directo usar umha letra nova para un fonema distinto como é o 'ñ' (e estaría a favor de usar 'y' no canto de 'll' ou 'lh' e 'j' no canto de 'gh', e tamén, falando, uso a segunda forma do artigo (digo frega-los platos pronunciando a 'l' que non se reflexa se escribo 'fregar os platos')

En certo xeito a normativa da xunta é mais avanzada no senso de que a separación lingua falada- lingua escrita e menor. Entendo que un lingüista prefira usar termos mais arcaicos, pero no meu caso as únicas motivacións reais para irme as teses reintegracionistas son de tipo puramente político.

E non me gusta asumir esto último...



11
De: ivan Fecha: 2003-05-30 07:00

moito obrigado don martin



12
De: Omar Fecha: 2003-05-30 23:14

Obrigado pela "nova" referência. Acho que não nos vão dar medalhas na puta vida, como muito umas hóstias (se pudessem) (agora vou lavar a boca com sabão...). Penso que a questão não é achegar a língua escrita à oralidade, assim só conseguiriam nos entender os vizinhos (e os mais próximos), que sabem como é que falamos realmente. A escrita é um outro código, com as suas próprias convenções. O fato de você, Mr. Pawley, formular com tanta clareza o problema, o seu problema, que como vemos é um problema de muitos (de todos os que pensamos, falamos e escrevemos em galego) já dá muitas e novas luzes. Aonde chegamos criando uma língua regional? Com que objetivo geramos dificuldades (escritas!!!) para nos entenderem no Brasil? Há um paternalismo populista nocivo no argumento, que tanto tenho ouvido, de que a grafia reintegrada é mais difícil para as crianças. E ademais é mentira. Recomendo a leitura do livro "O galego (im)possível" de Rodrigues Fajim, em Laiovento.



13
De: Martin Pawley Fecha: 2003-05-31 02:09

Eu tampouco vexo preciso achegar a lingua escrita á oralidade (a que oralidade, en todo caso?). Os problemas son outros ben diferentes: mentres non se asuma con claridade de onde vimos e cara onde imos, nada hai que facer. Sospeito que sempre acabamos pecando dun certo egoísmo ao pensar na nosa propria comodidade actual máis ca no futuro que podemos construír para a lingua. E chegados a este ponto é moi posível que o único futuro pase por rachar fronteiras lingüísticas artificiosas. Ou iso, ou a acta de defunción.

De verdade cres que non nos han de dar unha medalhinha? Mecachis, coa ilusión que me facía compartir escenario con algunha gloria nacional. Que sei eu, Luz Pozo, por exemplo... ;-)



14
De: Akin Fecha: 2003-05-31 02:52

Jeje, o futuro será o Portugués ou non será... O certo é que non teño narices a negalo.

O do achegamento ortográfico-fala é algo que me seduce, aínda que non o termino de ver claro polo problema que me sinalastes da diversidade lingüista, cando menos en linguas tan extendidas como o galego-portugués e o castelán. O feito de que non o vexa claro non significa que non vexa tamén xeitos de superalo.

Pero non deixa de seducirme un futuro donde as fallas de ortografía non tenhan sitio, en certo xeito, eso significaría parte do qeu ti dicías Martin, o feito de que un rapaz poida centrarse en 'que escribir' sen preocuparse por 'como se escribe', a lingua escrita si ten as súas propias normas, pero entendo que deben ser gramaticais e non fonético-ortográficas. Se ambas se separan atoparémonos algún día có problema que ten o inglés, donde os rapaces pasan mais tempo aprendendo a deletrear verbas que aprendendo a usalas.

Precisamente porque penso no futuro me gustaría que a ortografía fose un reflexo si e só si da lingua falada, non é por comodidade porque un cambio tan profundo non se levaría a cabo na minha vida.

Pero bueno, recoñezo que iso pásame por ler ciencia ficción lingüística ('Los lenguajes de Pao', 'Empotrados','Babel 17') atópaste coas ventaxas de falar unha lingua construida frente a unha lingua evolutiva. Pero supoño que iso non é posible.



15
De: Martin Pawley Fecha: 2003-06-02 08:30

Escribinlhe ao Pedro Lemos convidándoo a aportar algunha opinión sobre este tema da lingua pero tamén da visión que desde Brasil se poida ter da Galiza. En resposta, envioume este moi interesante correo:

A questão que apresentaste é bastante interessante e eu, particularmente, fiquei impressionado com a dimenssão do assunto.

A língua é, antes de tudo, um instrumento de poder. Como a Galiza faz parte da Espanha, acho muito improvável que as forças políticas permitam uma aproximação entre o galego e o português, apesar de ambas serem, manifestamente, línguas irmãs.

Comparando o galego ao português, vemos que as palavras possuem praticamente a mesma semântica, ou seja, o mesmo entendimento. Quanto a fonética, as palavras também se aproximam muito, com algumas poucas exceções. A ortografia, de fato, apresenta diferenças substanciais, visto que segue, como bem ressaltasse, a sintaxe espanhola.

Não conheço o processo de formação do galego, mas acho que deve se assemelhar ao do português. A língua portuguesa formou-se entre os séculos XIII e XIV, estabelecendo-se no período de Gil Vicente como dialeto dominante em Portugal; nasceu, se não me falha a memória, do latim vulgar, devidamente isolado pelas vertentes linguísticas que atuavam na região (dialetos celtas e outros). Com a invasão dos mouros, um forte "tempero" árabe foi acrescentado. Ao meu ver, o galego deve ser uma língua tão rica quanto a portuguesa, composta por uma variedade enorme de palavras e uma estrutura gramatical sólida.

O brasileiro comum, mediano, sabe pouco ou quase nada sobre a Galiza. A bem da verdade, os brasileiros pensam que o espanhol é a língua que mais se aproxima ao português, visto o nosso país fazer fronteira, apenas, com nações que falam o "castelhiano". Todavia, a Galiza ficou bastante popular quando Bebeto foi jogar no La Coruña. :)

Acho, enfim, que falta ao brasileiro conhecer o galego, saber que existe uma língua irmã a sua e um povo com o qual poderia conversar sem precisar de grandes esforços lingüísticos. Claro que falta comunicação - e muita comunicação - e a internet é um passo importantíssimo nessa (re)aproximação. Uma mudança ortográfica, evidentemente, facilitaria o estreitamento nas relações formais, mas isso não é nada fácil de se atingir, principalmente se levarmos em consideração que entre os próprios gramáticos portugueses o consenso não existe.

O que importa, pelo menos num primeiro plano, é mostrar que podemos, juntos, formar uma comunidade língüística viável, forte e autônoma às demais, circunstância que aumentaria, e muito, as nossas forças sócio-políticas.

Fraternal abraços,
Pedro Lemos



16
De: Martin Pawley Fecha: 2003-06-02 22:07

E aquí van unhas palabras de César Valente sobre a mesma cuestión:

A língua é, sem dúvida, um elemento importante da identidade nacional de
qualquer povo. Vejo os índios Guarani que vendem seus artesanatos aqui no
centro de Florianópolis, vestidos como qualquer pobre brasileiro se veste,
pedindo esmolas como qualquer pobre de qualquer nacionalidade. Mas quando
falam entre si, em Tupi-Guarani, acredito que sintam-se parte de uma nação.
Que está à beira de ser extinta pela anexação cultural que está ocorrendo,
mas que ainda vive em cada palavra que a indiazinha fala para sua mãe.

Não sou estudioso da língua, mas lido com ela todos os dias. Sinto, é claro,
que falar um dialeto de uma língua secundária, tem suas desvantagens. O
mundo se entende em inglês, por mais que os franceses reclamem e por mais
chineses que existam no mundo. O português é uma língua secundária (basta
examinar a lista dos prêmios Nobel de Literatura) e no dialeto falado no
Brasil a acelerada incorporação de termos estrangeiros (se há um estrangeirismo
e um termo em português com o mesmo sentido, certamente a maioria preferirá
usar o estrangeirismo) não ajuda muito a ampliar ou manter o orgulho lingüístico.

Já falei que fiquei muito contente em descobrir os blogs galegos porque
foram meu primeiro contato com essa língua. Mas acredito que a questão que
colocas não seja uma mera discussão semântica. Trata-se de um aspecto da
luta política que vive a Galícia. E aí, não tenho envolvimento suficiente
com o assunto para poder opinar. Aproximar-se de Portugal ou da Espanha
são movimentos complexos cuja amplitude só os galegos podem avaliar.

Bom, mas falando sobre a compreensão do que escreves: eu não tenho a menor
dificuldade, porque, pela proximidade com Uruguai e Argentina, há muitos
anos estamos acostumados a ouvir o espanhol. No meu tempo de colégio o francês
era disciplina obrigatória. E eu gosto de pensar que sei ler muito bem e
falar mais ou menos o espanhol e o francês. E assisto vários programas da
RTP, para acostumar o ouvido, porque acho
o cúmulo a gente ouví-los falando e não entender.

Ou seja, quem escreve tem o dever de ser claro e facilitar a vida do leitor,
mas quem lê também precisa fazer algum esforço. Não penso que seja necessário
alterar a linguagem só para torná-la mais acessível (acabaríamos todos falando
e escrevendo em inglês, se formos levar este ponto de vista a fundo). É
preciso, eu acho, valorizar, cultivar, apreciar e difundir a língua pátria.
Mesmo que, como os pobres índios que vivem nas proximidades de Florianópolis,
os falantes dessa língua não sejam mais do que poucas centenas.



17
De: eva-lamaga Fecha: 2003-06-03 03:46

iso é falar ben, Martin Pawley!



18
De: paatt Fecha: 2005-04-23 16:11

Vaia,vaia!O que fun atopar cando so buscaba os cambios do galego(que tanto me amolan) tras a normativa do 2003.
Noraboa por algo tan completo como este blog(¿?).
Agora resulta que teño que desaprender o aprendido e porme a estudiar algo que non ten nada que ver co que falo na casa nin na aldea nin en ningures, e tragarme unhas formas que se van achegando pouco a pouco ó portugués.Como isto siga así creo que vou poñerme a aprender a falar castelán(pois agora falo castrapo) e xa está,porque portugués non me apetece.E menos mal que permiten as dúas opcións porque uffff...vel?bel?lh?nh?Galiza?!estudo,crita,ditado....
Moi interesante todo o que levo lido inda que voto de menos xente que,sinxelamente,fale e escriba unha mistura do que aprendeu na casa e na escola,predominando o un ou o outro según as circunstancias así o esixan.
Somos moitos os que non queremos futuro portugués(fumos un mesmo ente pero xa non),nin castelán nin outra cousa que non sexa o galego da xente da terra.En fin,isto ponme da mal humor,non sei que será peor.Nalgún sitio de Galicia se di vogal?
Inda queda alguén por aqui?xa fai que nadie escribe...casi 2 anos.
Non quero deixalo sin pedir disculpas a todo o que se sinta ofendido pola miña mala forma de expresarme, porque non quixen faltar eh!Supoño que vou recibir críticas pero bueno....



19
De: paatt Fecha: 2005-04-23 16:14

Saudiños dende Santiago de Compostela dunha estudiante de filoloxía....clásica.



20
De: Martin Pawley Fecha: 2005-04-23 18:25

Nalgún sitio de Galiza se di "voto de menos"?



21
De: paatt Fecha: 2005-10-25 21:51

Pois si jejej na miña casa!E,por desgracia,na maior parte de Galiza se fala ese híbrido denominado "castrapo".Que pouco agradables esas "invasións lingüísticas" que acabaron coa pureza das linguas.
Deica



os arquivos estranhos




correo:diasestranhos()gmail.com

O sistema de comentarios está á disposición dos lectores de "signos de vida" (antes "días estranhos") exclusivamente para a publicación de opinións e comentarios relacionados co contido deste blog. Calquera texto publicado por medio do referido sistema non reflicte necesariamente a opinión do autor deste blog. As opinións e informacións publicadas no sistema de comentarios son de autoría e responsabilidade integral dos leitores que del fixeran uso. O autor deste blog resérvase o dereito de suprimir os comentarios e textos que considere ofensivos, difamatorios, calumniosos, preconceitosos ou de algunha forma perxudiciais a terceiros. Textos de carácter promocional ou inseridos no sistema sen a debida identificación do autor (nome completo e enderezo válido de e-mail) tamén poderán ser eliminados.


Licenza de 
Creative Commons
Esta obra está baixo unha licenza Recoñecemento-NonComercial-CompartirIgual 2.5 de Creative Commons. Blogalia

Blogalia

(c) Martin Pawley