É moi posíbel que a moitos dos nosos ouvintes lles chegase estes días un correo electrónico que di que o luns 27 de agosto o planeta Marte vai poder verse tan grande como a Lúa Chea. Empeza a ser xa unha tradición dos finais de agosto, que arranca no 2003, coa mellor "oposición" ou achegamento de Marte á Terra dos últimos sesenta mil anos (desde a época dos neandartais). Aquel 27 de agosto de 2003 Marte estivo a “tan só” 55 millóns de kilómetros de nós, pero aínda nun caso coma ese a simple vista non podemos ver máis que un punto. Moi brillante e vermello, iso si, pero un punto; xamais, por suposto, do tamaño da Lúa. A pseudo-información dese disparatado correo (un típico “hoax” informático) de cando en cando chega aos medios de comunicación, ás veces enriquecido con aportacións propias como que “a súa especial luminosidade débese a estar na constelación de Tauro”. Na “oposición” de Marte deste 2007, que por certo coincide en Noiteboa, o planeta fica a 88 millóns de kilómetros, e realmente non volveremos ter unha aproximación boa até o 2018, pero iso non será problema para seguir recibindo o famoso correo ao longo dos vindeiros veráns.

En calquera caso, valémonos dese bulo informático para converter hoxe ao planeta encarnado no protagonista da entrega cinéfila de hoxe. Ese é o noso punto de partida e de chegada, e se falamos de cinema e de Marte nun programa de radio, é inevitábel acordarse da máis famosa adaptación radiofónica dunha novela. A versión d'A guerra dos mundos de H. G. Wells feita por Orson Welles para a CBS tiña forma de noticiario, con boletíns que daban parte dunha invasión real das naves marcianas. Os primeiros minutos do programa coincidían en horario con outro na NBC de moita maior audiencia, conducido polos daquela moi populares Don Ameche, Nelson Eddy e o ventrílocuo Edgar Bergen; centos de miles de norteamericanos colleron a adaptación de Welles xa empezada, e dérona por certa. Análises feitas posteriormente por diversos historiadores revelan que o “pánico” non foi tan grande como moitas lendas urbanas queren facer crer, pero si é innegábel que un número enorme de cidadáns pasou moi mala noite, e que no mes seguinte á emisión houbo máis de doce mil artigos de prensa que se ocuparon do tema.

Dous anos e medio despois daquilo, en maio de 1941, Orson Welles presentaba o seu debut como director cinematográfico, Citizen Kane, sistematicamente recoñecida como un dos mellores filmes da historia. Os magníficos Ambersons, A dama de Shangai, Sede de mal ou Badaladas a medianoite son outros fitos da memorábel filmografía dun cineasta que tamén desenvolveu unha importante carreira como actor e deixou en ocasións unha pegada inesquecíbel:



Aínda hai xente que cre equivocadamente que O terceiro home é unha película de Orson Welles. Alén da súa interpretación do ambiguo Harry Lime, a outra aportación de Welles ao filme é o famoso diálogo do "reloxo de cuco": In Italy, for thirty years under the Borgias, they had warfare, terror, murder, bloodshed: they produced Michelangelo, Leonardo da Vinci and the Renaissance. In Switzerland, they had brotherly love, they had five hundred years of democracy and peace, and what did that produce? The cuckoo clock. O filme foi escrito por Graham Greene e dirixido por Carol Reed, a quen tamén lembramos, entre outros, por Oliver!, adaptación musical da novela “Oliver Twist” de Dickens na que traballou xunto ao seu sobriño Oliver Reed, que encarnaba ao temíbel Bill Sikes. Un personaxe que lle encaixaba como anel ao dedo a un home que sempre camiñou polo lado salvaxe.



Oliver Reed morreu en Malta no ano 99 durante unha pausa na rodaxe de Gladiator, nun bar e dun ataque ao corazón, despois de pelexarse con cinco mariñeiros da Royal Navy e de beber tres botellas de ron xamaicano, oito de cervexa alemá e unha morea de whiskies dobres, por un importe total próximo ás 450 libras (o bar agora engadiu ao seu nome o subtítulo Ollie's last pub). Unhas semanas despois aparecía na revista Time unha carta escrita por un veciño seu de Londres que recoñecía ao defunto actor como recordman mundial na inxesta de pintas de cervexa: I cannot claim to have been an intimate friend of the actor Oliver Reed, but I lived in the same area and had the occasional drink with him. I think he holds the record for beer drinking: 109 pints of lager in 24 hours. I make that 4 1/2 pints an hout. I know many men who can drink five or six pints in an hour, but not many could sustain that consumption for 24 hours!.

O curioso do caso é que o actor que fixo de Bill Sikes no Oliver Twist que David Lean fixo no 1948, Robert Newton, tamén finou de maneira semellante. Bebedor empedernido, a carreira de Robert Newton (o “Long John Silver” da versión Disney da Illa do tesouro, co neno Bobby Driscol) ficou severamente perxudicada pola súa dependencia do alcool. Tomou moi en serio o que acabou por ser o seu derradeiro traballo: mantívose sobrio durante toda a rodaxe de A volta ao mundo en oitenta días, de Michael Anderson, pero celebrouno fatalmente cunha maratón de copas que acabou por levalo á tumba. O produtor d'A volta ao mundo en 80 días, Mike Todd, non durou vivo moito máis tempo, pero por razóns ben diferentes: faleceu nun accidente aéreo un ano despois de levar con ese filme de espectacular reparto o Oscar á mellor película de 1956. Deixaba viúva, e millonaria, a unha actriz chamada Elizabeth Taylor, que quince meses despois casaría cun dos mellores amigos do defunto, Eddie Fisher, no que sería para ela o cuarto dos seus oito matrimonios, dous deles co mesmo home, co que mantivo unha longa e tempestosa relación da que tamén naceron varias grandes películas, o sete veces candidato ao Oscar e sempre derrotado Richard Burton. Un actor lendario que entre outras moitas cousas aportou a súa extraordinaria voz ao musical discográfico que sobre “A Guerra dos Mundos” H. G.Wells fixo a finais dos setenta Jeff Wayne. Sons ululantes e un narrador de luxo para relatar a chegada á Terra duns imaxinarios invasores de Marte.



Extrarradio, 26 de agosto de 2007

dos arquivos estranhos: De Bob Dylan a Bod Dylan ¶