No proceso de construción mítica dun pasado glorioso para o audiovisual galego non resulta difícil atopar xente disposta a dicir que
Carlos Velo é tan bo cineasta como Dziga Vertov ou Robert Flaherty, ou a louvar até
extremos ruborizantes películas como
Mariñeiros que infelizmente ninguén viu porque se perderon hai medio século. Estamos habituados a esas e outras excentricidades, e ao mesmo tempo vemos como se ignoran figuras que noutros lugares inspiran mesmo un certo culto. Calquera conselleira estaría encantada de santificar ao defunto
Chano Piñeiro, director tan voluntarioso como limitado, pero dubido que haxa algunha capaz de ler un discurso en honor a
Amando de Ossorio, que evidentemente non chegou a ser Orson Welles, pero si gaña nas comparacións con Jesús Franco ou Paul Naschy. Nos Estados Unidos venden por cen dólares catro filmes do director coruñés
nun pack en forma de ataúde que se completa, por certo, cun documental creado por Xosé Zapata; en España, as películas de Amando de Ossorio disponíbeis en DVD son
unha ou ningunha.
O pasado mércores cumpríronse dez anos da morte de
María Casares, que se produciu xusto un día despois de que celebrase o seu aniversario. O seu nome
non é desde logo descoñecido, pero non podo deixar de sentir que este país aínda non lle fixo xustiza. Falo de xustiza artística, do recoñecemento verdadeiro á súa espléndida traxectoria como actriz, porque para a outra xustiza xa é demasiado tarde. Setenta anos tarde, para ser exactos.
Fálase sempre do seu labor teatral, do que temos referencias distantes, pero eu quero destacar hoxe a súa excelente filmografía para proclamar con rotundidade que non hai ningunha persoa galega vencellada ao cine que teña unha carreira comparábel. Nin sequera Fernando Rey, que ten varias obras mestras pero tamén unha morea de subprodutos puramente alimenticios. Tan só oito anos despois de chegar á París fuxindo do horror da guerra, Vitola, como a chamaba o seu pai, debutaba na gran pantalla no que acabou por ser o clásico dos clásicos do cinema francés,
Les enfants du paradis, de Marcel Carné, ao que lle seguiu
Les dames du Bois de Boulogne ás ordes dun xenio indispensábel, Robert Bresson. Foi unha sublime Sanseverina na adaptación que Christian-Jaque fixo de
La Chartreuse du Parma, acompañada polo sempre excelente Gerard Philipe, e unha Morte enigmática e sofisticada no
Orfeo de Jean Cocteau, con quen recuncou
unha década despois. Nos oitenta vímola en
La lectrice, de Michel Deville, e despediuse do cine nunha interesante película de Goran Paskaljevic,
Someone Else's America. Antes diso tivera tempo de escribir un apaixonado volume de memorias,
Residente privilégiée, que recibiu xenerosos eloxios por parte de Alejo Carpentier. O libro está cheo de páxinas memorábeis, empezando polas lembranzas sensoriais da súa infancia galega (a chuvia fina, as corredoiras, as fontes, os lavadeiros, o esterco) e continuando polo emocionante retrato da súa relación con Albert Camus. Editado en español en 1981, leva anos descatalogado e non coñeceu xamais unha edición galega, o que resulta unha proba contundente do ananismo do noso sistema cultural.
¶
