Hai uns meses e con ocasión do Nobel de Literatura outorgado a Harold Pinter falamos no blog sobre as relacións entre algúns dos gañadores do galardón sueco e o cinema. Un dos nomes citados foi o de Samuel Beckett, de quen hoxe se conmemora o centenario do nacemento e que é o autor dunha curtametraxe fascinante chamada Film.

Film é unha obra deliberadamente intelectual construída arredor da máxima "ser é ser percibido". Ao longo dos seus vinte mudos minutos en branco e negro o protagonista, encarnado por Buster Keaton, fai todo o posíbel para evitar ser observado por ninguén, nin sequera pola cámara. Camiña pola rúa con présa e co rostro oculto, fuxindo do contacto coa xente, escondéndose mesmo da muller coa que se cruza nas escaleiras do edificio onde vive. Péchase dentro da súa casa, de paredes case núas, pero tampouco aí poderá sentirse protexido; nin sequera soporta o contacto visual cos seus animais de compaña -un can, un gato, un paxaro e un peixe- aos cales pouco a pouco bota fora do cuarto ou ben tápaos con panos, cousa que tamén fai cun espello. Na súa obsesión por non ser visto eliminará calquera obxecto que evoque a forma dun ollo. Senta nunha randeeira e ponse a mirar vellas fotografías, que logo racha en anacos. A forza de tanto bambear colle algo de sono e fica durmido; a cámara entón móvese por toda a habitación até poñerse diante del, que esperta de súpeto ao se notar observado. Comprende que non pode escapar da súa propia percepción; que percibir, coma pensar, é unha proba definitiva da existencia. Malia iso, tapa de novo o seu rostro coas mans. O filme acaba igual que empezou, cun primeirísimo plano dun ollo.

A rodaxe de Film fixo que Beckett se decidira por fin a viaxar aos Estados Unidos, circunstancia que non se dera con ningunha das montaxes teatrais das súas obras, preparadas pola mesma persoa que dirixiu esta curtametraxe, Alan Schneider. A presenza no reparto de Buster Keaton foi unha razón decisiva, pois Beckett sentía auténtica admiración polo xenial actor e cineasta, xa adorado polos poetas de vangarda dos anos vinte e trinta e que nos sesenta amosou unha sorprendente disposición para experimentos fílmicos coma este ou aquela tan sentida como algo cutre recuperación do slapstick que foi The Railrodder. Non é o de Keaton o único nome lexendario da curtametraxe: da dirección de fotografía ocupouse o irmán de Dziga Vertov, Boris Kaufman, colaborador de Jean Vigo e gañador dun Oscar pola película On the waterfront.

Exercizo de estilo de vocación algo pretenciosa, fillo da súa época e rabiosamente occidental, sociedade esta sempre máis preocupada pola lóxica do pensamento que pola das sensacións, Film segue sendo un produto sorprendente que cautiva ao espectador coa onírica fluidez das súas imaxes, que parecen feitas por unha cámara estrañamente inmaterial. Unha mostra de cine-ensaio á metade do camiño entre o Godard máis reflexivo e a irrealidade poética do René Clair de Entr'acte. ¶