Jacobo Köller érguese sempre moi cedo e almorza nun cotroso café. Dono dunha decrépita fábrica de medias en Montevideo, Uruguay, día tras día emprende o mesmo ritual: abrir a persiana que dá acceso á fábrica, acender as luces, pór en marcha as máquinas. A esa hora está xa xunto a el Marta, a empregada de confianza coa que nunca troca nin unha palabra máis das estrictamente necesarias. Só as ocasionais escapadas para fumar un cigarro outórganlle a Marta unha mínima oportunidade para fuxir da rotina. Ao final da xornada é ela quen revisa os bolsos das outras dúas empregadas para comprobar que ninguén roubou nada. No suposto de que houbese algo que roubar, claro.

Todo cambia de súpeto cando o irmán de Jacobo, Herman, anuncia a súa chegada a Montevideo para participar no matzeive, a colocación da lápida na tumba da súa nai, falecida un ano antes. Herman vive no Brasil adicado tamén ao fascinante mundo dos carpíns, aínda que a el as cousas vanlle bastante mellor. A diferenza de Jacobo, Herman está casado e semella ter unha vida feliz. Os dous irmáns levan moito tempo distanciados: a longa enfermidade da nai, cuxo coidado levou Jacobo en solitario, criou entre ambos unha fenda seguramente definitiva. Jacobo pídelle a Marta que lle bote unha man durante uns días, mentres o seu irmán permaneza en Montevideo. Non necesitan dicirse nada mais: Marta e Jacobo son dous seres solitarios que non dubidan en finxir ante Herman que son unha parella de recén casados.

Este é o punto de partida de Whisky, dirixida por Juan Pablo Rebella e Pablo Stoll, unha inesperada obra mestra que nos chega de Uruguay e que pasa por ser o mellor filme falado en español que se estreou en varios lustros. Whisky é un modelo de economía cinematográfica, lacónica e austera até mais non poder, e que ten na súa deslumbrante planificación visual unha das súas maiores virtudes. En Whisky a cámara non se move nunca; a historia está retratada a través de encuadres precisos e axustados, o cal ás veces obriga a tomar solucións drásticas como acontece na excepcional escena do ascensor, coa cabeza de Jacobo cortada e un grande espazo baleiro sobre a de Marta por mor da evidente diferenza de altura entre ambos personaxes. Esta meticulosidade no tratamento dos planos era fundamental para os directores, tal e como explica o propio Juan Pablo Rebella: "Hoxe, case un ano despois, e despois de ver o filme acabado varias veces, unha das cousas que me satisfaz é o encuadre, a inmobilidade da cámara, e como iso enriquece a narrativa. E sinto que comezo a entender mellor a razón pola cal a cámara nunca debía moverse. Whisky é unha historia críbel. Podería pasar na vida real. Da mesma maneira, en certas áreas lémbrame a un libro de contos infantís, onde atopas en cada páxina un grande debuxo e no pé hai unha ou dúas oracións. E así, páxina a páxina e cena a cena, un lentamente vai entrando ao pequeno mundo da narración".

Whisky acerta na construción de varios personaxes inesquecíbeis. Jacobo Köller é un miserábel, no sentido Ebenezer Scrooge da palabra; renunciou a todo e aprendeu a conformarse coa súa vida monótona e absurda, aínda que a diferenza da criatura dickensiana a primeira vítima da súa miseria é el mesmo, pois é moi consciente da súa infelicidade. Marta, polo contrario, segue albergando unha certa esperanza. Sempre estivo soa, tanto que de nena chegou a desenvolver a habilidade de dicir as palabras ao revés para se entreter; pero polo menos esfórzase en mudar, mercando roupa de dubidoso gosto e procurando comportarse sempre con amabilidade e cortesía. Mirella Pascual e o galego Andrés Pazos bordan ambos papeis sen desperdiciar un só xesto e conseguindo ao mesmo tempo unha elocuente expresividade. O contrapunto a ambos é Herman (Jorge Bolani), que cobre coa máscara da súa aparente boa vida a mesma tristura e inseguridade do seu irmán. Son iguais, no fondo: dúas persoas que entenden que trocar carpíns é o xeito ideal de se dar a benvida nun aeroporto e que pensan que o horrendo complexo hoteleiro das vacacións da súa mocidade é o mellor lugar posíbel para o descanso.

Enriquecida por subtís apontamentos de humor e por infinidade de enxeñosos detalles (desde o ruido dos neons até a canción de Leonardo Favio ou ese papel que Marta lle dá a Herman para que lea no avión), Whisky é, con toda a súa modestia, a perfecta demostración de que a única condición para facer cine con maiúsculas é o talento. E o talento, obviamente, non sabe nada de fronteiras. ¶